Kỹ sư nông nghiệp hướng dẫn cách thụ phấn bổ sung cho cây bưởi
Theo Kỹ sư nông nghiệp Đỗ Chí Thành (Trạm BVTV huyện Đoan Hùng, Phú Thọ) thì hiện là thời kỳ các vườn bưởi đang trong thời kỳ ra lộc, ra hoa. Đây là giai đoạn quan trọng cần đầu tư thâm canh cũng như tác động các biện pháp kỹ thuật để tăng tỷ lệ đậu quả của cây bưởi. Một trong những kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quả ở cây bưởi là biện pháp thụ phấn bổ sung.
Để thụ phấn bổ sung cho cây bưởi đạt hiệu quả cao, kỹ sư cho biết, bà con cần sử dụng hoa khác giống làm hoa lấy phấn để thụ phấn bổ sung, đối với bưởi Đoan Hùng sử dụng phấn hoa của bưởi chua hoặc bưởi Diễn. Bà con chọn những hoa mới nở, màu sắc còn tươi, dùng panh kẹp bỏ cánh và nhụy hoa, để lại nhị rồi tiến hành thụ phấn ngay hoặc nếu chưa thụ phấn ngay phải cho hoa vào trong cốc hoặc hộp có nắp đậy để bảo quản.
Việc thụ phấn được thực hiện thủ công bằng tay, đối với những hoa thấp có thể dùng tay để thụ phấn, những hoa cao hơn có thể bắc ghế hoặc dùng thang hỗ trợ cho việc thụ phấn bằng tay; cũng có thể dùng sào làm một đầu nhọn để cắm được hoa bưởi vào đó và tiến hành thụ phấn. Bà con dùng hoa cho phấn quét phấn nên đầu nhụy của hoa cần thụ; mỗi hoa cho phấn thụ cho từ 8 - 10 hoa cần thụ. Tiến hành thụ phấn trong thời điểm hoa bưởi đang nở, có thể tiến hành thụ phấn bổ sung một hoặc nhiều lần. Trong những ngày nắng ráo bình thường, thực hiện 2 lần thụ phấn mỗi ngày, buổi sáng từ 8h30 đến 10h30, buổi chiều từ 14h đến 16h. Thụ phấn bổ sung liên tục từ khi hoa nở đến khi hoa bắt đầu tàn.
Thụ phấn bổ sung cho bưởi là biện pháp kỹ thuật rất quan trọng, quyết định tới tỷ lệ đậu quả của cây và rất có hiệu quả đối với các vườn bưởi trồng thuần với diện tích lớn, là tiền đề để tăng năng suất, chất lượng, tăng giá trị kinh tế của quả bưởi đặc sản Đoan Hùng.
Nông dân Hà Tĩnh tất bật "se duyên" cho bưởi
Tại các vườn bưởi ở huyện miền núi Hương Khê (Hà Tĩnh), thủ phủ của giống bưởi Phúc Trạch hiện cũng nở hoa trắng muốt. Người dân vùng này cũng đang hối hả "se duyên" cho bưởi bằng cách thụ phấn thủ công thay vì thụ phấn tự nhiên cho bưởi. Nhờ áp dụng kỹ thuật thụ phấn bổ sung, những năm qua, năng suất và chất lượng bưởi Phúc Trạch đã được cải thiện rõ rệt.
Thông thường việc thụ phấn cho bưởi chỉ kéo dài trong vòng 10-1 tháng, tùy vào thời gian cây bưởi ra hoa. Thông thường thời gian thụ phấn bổ sung cho bưởi diễn ra từ giữa tháng Giêng tới đầu tháng 2 (âm lịch),
Ngày trước, những vườn bưởi ở đây được người dân chăm bón, cho thụ phấn tự nhiên nhờ côn trùng như ong, bướm… Tuy nhiên, việc thụ phấn này không giúp cây bưởi có khả năng đậu quả ổn định, lúc nhiều, lúc ít. Để tăng khả năng đậu quả, người dân đã tiến hành giúp cây thụ phấn bổ sung bằng cách lấy phấn của cây bưởi chua quét lên nhụy hoa bưởi đường.
Theo các nhà vườn, dùng hoa bưởi chua để thụ phấn cho cây bưởi Phúc Trạch không chỉ giúp tỉ lệ đậu quả tăng cao, mà chất lượng quả bưởi cũng tốt hơn. Nếu không thụ phấn, tỉ lệ đậu quả chỉ đạt khoảng 20 - 30%, sau khi thụ phấn cây bưởi Phúc Trạch cho tỉ lệ đậu quả cao gấp 2 - 3 lần.
 |
Phấn hoa từ nhị của cây bưởi chua được quệt vào đầu nhụy của hoa bưởi Phúc Trạch. Hình thức thụ phấn chéo này giúp tăng tỉ lệ đậu quả và cải thiện chất lượng quả. Ảnh: Ánh Nguyệt. |
Với người trồng bưởi, quá trình thụ phấn là khoảng thời gian làm việc vất vả và khó khăn nhất. Công việc "thụ phấn" cho hoa bưởi đòi hỏi phải cẩn thận và tỉ mỉ với khối lượng công việc nhiều. Đối với những cây và cành thấp, người dân trực tiếp dùng tay cầm hoa bưởi chua chấm lên đầu nhụy của hoa bưởi đường. Đối với những cây và cành cao, phải dùng cây sào hoặc que nứa găm trực tiếp hoa bưởi chua vào đầu que để thụ phấn hoặc quét phấn hoa vào đầu que có chổi lông rồi bôi lên nhụy hoa cần thụ phấn.
Thời gian hoa nở, thụ phấn ngắn nên những ngày này, người dân trồng bưởi huy động tối đa nhân lực ra hỗ trợ. Nhiều gia đình neo người còn phải thuê thêm nhân công về hỗ trợ với mức thù lao 2-300 nghìn đồng 1 ngày. Việc thụ phấn bưởi chua được đánh giá tăng năng suất, và vị ngọt của bưởi vẫn được đảm bảo.
Ông Nguyễn Hữu Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh cho biết: “Thụ phấn bổ sung là kỹ thuật cơ bản, người dân sử dụng phấn hoa cây bưởi chua quét lên nhuỵ hoa cây bưởi đường (bưởi chua là cây trồng bằng phương pháp gieo hạt; bưởi đường là cây bưởi nhân giống bằng cách cắt, chiết mắt của cây bưởi Phúc Trạch). Trong thời gian thời tiết bất lợi do mưa rét, người dân nên hái hoa bưởi chua sớm và dùng bóng đèn sấy khô để hoa tung phấn, từ đó việc thụ phấn sẽ có hiệu quả hơn. Qua các lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật, người dân đã biết cách phòng trừ bệnh dịch đúng cách, hạn chế lượng bưởi chết do các loại sâu, nấm. Ở giai đoạn ra hoa, trong trường hợp gặp sâu, bệnh thì người dân chỉ sử dụng các phương pháp phòng trừ sinh học. Đồng thời, bà con cũng tập trung theo dõi và khắc phục hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như sương muối; chuẩn bị phân bón để bón thúc, đảm bảo nguồn nước tưới cho cây bưởi…”
 |
Nhờ áp dụng kỹ thuật thụ phấn bổ sung, những năm qua, năng suất và chất lượng bưởi Phúc Trạch đã được cải thiện rõ rệt. Ảnh: Ánh Nguyệt. |
Để phục vụ việc thụ phấn bổ sung cho bưởi, cứ mỗi vườn bưởi đường bà con phải trồng thêm một cây bưởi chua để lấy hoa thụ phấn bổ sung cho cả vườn. Hoa được chọn phải đều, cánh mịn, khi chấm thử vào lòng bàn tay phấn hoa màu vàng sẽ rời ra thì khả năng đậu quả khi cho thụ phấn sẽ cao hơn. Việc thụ phấn sẽ được lặp đi lặp lại nhiều lần để đảm bảo không bỏ sót, quả đậu nhiều hơn.
Ngoài việc thụ phấn, người dân sẽ tưới nước, vệ sinh, ngắt bỏ những bông hoa héo, không có khả năng sinh trưởng. Những chùm hoa nào đã đậu quả, người dân sẽ tỉa bỏ những hoa quả nhỏ và giữ lại những quả to để đảm bảo quả và cây phát triển tốt. Người trồng bưởi mong muốn năm nay bưởi Phúc Trạch sẽ được mùa bội thu.
Huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) hiện có hơn 2.000 ha bưởi Phúc Trạch. Bưởi Phúc Trạch được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận đăng ký sản phẩm nhãn hiệu hàng hóa vào năm 2004.
