Biến chứng nguy hiểm nhất khi bị ong đốt là sốc phản vệ
Ở Việt Nam các loài ong hay đốt người thường gặp là: Ong vò vẽ, ong bầu, ong bắp cày, ong vàng, ong mật... Nếu gặp loài ong vàng, chúng có thể tự nhiên tấn công đốt người, nên rất khó tránh. Tai nạn do ong đốt thường là do chọc phá tổ ong và hay xảy ra vào mùa hè, nhất là ở trẻ nhỏ. Biến chứng nguy hiểm có thể gây ra là sốc phản vệ. Riêng ở ong vò vẽ có thể gây suy thận cấp, huyết tán, tiểu Myoglobin do tiêu cơ vân...
Ong khoái (danh pháp khoa học: Apis dorsata) là một loài ong mật phân bố ở miền Nam và Đông Nam Á. Chúng là một trong những loài ong độc và khá nguy hiểm. Nếu bị ong khoái đốt với lượng lớn mà không cứu chữa kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong do suy gan, suy thận cấp và nhiễm trùng máu.
Ong vò vẽ có tên khoa học là Vespa Affinis, thân dài và bụng thon, có khoang đen xen kẽ màu vàng. Đầu rộng bằng ngực, không nhẵn, có nhiều nốt rỗ lấm chấm nhỏ, lông tơ cứng, ngắn và thưa. Ong vò vẽ thường làm tổ nơi lộ thiên, trên cành cây hay bụi cây, có khi làm tổ trong mái nhà. Tổ ong gồm nhiều lớp, như một trái banh, bề mặt nhăn nhúm nên dân gian thường gọi là ong mặt quỷ. Ong vò vẽ bị thu hút khi người mặc quần áo sặc sỡ, xịt nước hoa, hay bỏ chạy sau khi chọc phá tổ ong.
Ong mật (honey bees), ong nghệ (bumble bees) và ong bầu đều là loại có lông xù. Ngòi nọc có ngạnh, sau khi cắm vào da vật bị đốt, ngòi nọc không rút ra được và ong sẽ bị chết, mỗi ong mật chỉ đốt 1 lần. ...
Vào mùa hè và mùa thu, các bệnh viện tại Việt Nam thường tiếp nhận hàng chục trường hợp bệnh nhân bị ong đốt, chủ yếu xảy ra ở vùng nông thôn và nạn nhân thường là trẻ em.
Mới đây, ngày 22/5, khách sạn The Shine, TP Hải Phòng thuê một nhóm thợ đến phá dỡ tổ ong lớn làm tổ tại gờ tầng 5 phía ngoài tường. Tổ bị phá, hàng trăm con ong khoái hay còn gọi là ong mật lao xuống tấn công người dân đi đường. Hậu quả, 4 người bị ong đốt phải đi viện.
Bệnh viện Nhi Trung ương hàng năm cũng tiếp nhận nhiều ca ong đốt tiên lượng nặng được chuyển lên từ bệnh viện tuyến tỉnh và tuyến huyện. Trong đó, có một trường hợp bé trai 10 tuổi ở Hải Dương tử vong sau khi bị ong đốt hơn 100 nốt vào tháng 9 năm ngoái. Năm 2023, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng cho biết họ đã tiếp nhận ít nhất 26 trường hợp bị ong đốt.., Cũng trong năm 2023, Bệnh viện Đa khoa Sa Đéc (Đồng Tháp) đã tiếp nhận và điều trị cho hơn 20 bệnh nhân bị ong đốt. Đa số bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng...
Theo đó, khi bị ong đốt, việc xử trí ban đầu rất quan trọng để người bệnh không gặp những biến chứng.
Theo các bác sĩ, biến chứng nguy hiểm nhất khi bị ong đốt là sốc phản vệ, khi hệ miễn dịch của người bị ong tấn công tạo ra phản ứng dị ứng với nọc độc của ong. Sốc phản vệ gây ra hiện tượng sưng tấy trong đường hô hấp, khó thở vì đường hô hấp bị cản trở, và có thể dẫn tới tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Khi bị dị ứng với nọc độc của ong dẫn tới sốc phản vệ, chỉ một vết chích của ong cũng có thể khiến nạn nhân tử vong. May mắn là các trường hợp sốc phản vệ vì nọc ong là rất hiếm gặp.
Cần phải làm gì khi bị ong đốt?
Khi bị ong tấn công, người bị nạn phải hết sức bình tĩnh và nhanh chóng ra khỏi khu vực có ong. Tuyệt đối không dùng nhánh cây, quần áo để xua, vì càng xua ong sẽ càng tấn công.
James Nieh, một giáo sư sinh thái học tại Đại học California ở San Diego, người nghiên cứu về hành vi của ong, cho biết: Điều duy nhất mà bạn nên làm là chạy, chạy càng nhanh càng tốt về phía trước. Chạy là cách duy nhất và nhanh nhất để bạn thoát khỏi vùng nguy hiểm khi bị ong tấn công.
Theo nghiên cứu, những con ong hung hãn có thể đuổi theo bạn với tốc độ lên tới 32 km/h. Nhưng nếu là một người trưởng thành khỏe mạnh, với nồng độ adrenaline được bơm vào máu trong trường hợp khẩn cấp, bạn hoàn toàn có thể chạy vượt vận tốc này để thoát khỏi đàn ong. Ngoài ra, ong bay theo bầy cũng bị giảm tốc độ so với ong bay đơn lẻ. Vì vậy, bạn hoàn toàn có cơ hội chạy thoát khỏi một đàn ong hung hãn, chỉ cần bạn ý thức được rằng bạn cần phải chạy. Tuy nhiên, cần chạy tới một không gian an toàn và kín đáo, ví dụ như một tòa nhà có cửa kính, hoặc cửa cuốn, ngăn cách hoàn toàn bạn với đàn ong bên ngoài. Ngoài ra, bạn có thể chạy và tự nhốt mình vào ô tô, nhưng phải đảm bảo ô tô kéo kín cửa.
Nếu bị ong đốt, hãy lấy vòi chích ra nếu có, bằng cách khều nhẹ, dùng nhíp lấy ra, tránh nặn ép bằng tay, vì có thể làm nọc độc lan ra, rửa sạch vùng bị chích bằng xà phòng và nước ấm, đắp băng lạnh lên chỗ bị ong đốt để giảm đau và giảm sưng, đưa nạn nhân đến ngay cơ sở y tế nếu bị nổi mề đay; than mệt và chân tay lạnh; tiểu đỏ, tiểu ít; bị ong vò vẽ đốt >10 nốt.
 |
Ong mật. |
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết, ở Việt Nam khuyến cáo, biện pháp điều trị rất đơn giản là ngay tại cộng đồng, sau khi bị ong đốt thì người dân nên uống đủ nước, đặc biệt là các loại nước có chất khoáng, chất muối, nước canh, orezol và khẩn trương đưa tới y tế cơ sở; Biện pháp điều trị quan trọng tại cơ sở là cần nhanh chóng bù đủ dịch, đủ nước cho bệnh nhân. Những trường hợp nặng hơn cần đánh giá, kiểm tra, theo dõi kỹ, lọc máu, thay huyết tương sớm nếu cần. Việc bù muối, bù nước cho nạn nhân ngay sau khi bị ong đốt rất quan trọng; Điều trị tích cực ngay tại tuyến trước bằng cách truyền đủ dịch và cho bài niệu tích cực là yếu tố sống còn để cứu sống bệnh nhân, hạn chế khỏi các tổn thương nguy hiểm đến tính mạng.
Để đề phòng ong đốt bằng cách tránh mặc đồ màu sắc sặc sỡ khi đi chơi du ngoạn ở miền quê, trong rừng. Tránh leo trèo hái hoa quả, vì có thể bị tai nạn do té ngã và bị ong tấn công do vô tình hay cố ý chọc phá tổ ong. Kiểm soát phát quang những tổ ong xung quanh nhà và trong vườn.
