Một bệnh nhi nguy kịch vì nổ laptop
Chiều tối ngày 6/3/2024, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã tiếp nhận cấp cứu trường hợp nam bệnh nhi T.G.P., (13 tuổi, trú tại Hải Dương) được chuyển từ bệnh viện tuyến dưới lên trong tình trạng hôn mê, thở máy, toàn bộ vùng đầu, mặt, cổ và một nửa ngực trên đầy vết thương do các mảnh vỡ của laptop phát nổ găm vào.
Qua quá trình khám cấp cứu, TS.BS Nguyễn Xuân Hòa - bác sĩ cột 1 tua trực cấp cứu ngày 6/3/2024 cho biết: Bệnh nhi bị đa chấn thương, bao gồm chấn thương sọ não: chảy máu não thất, tụ máu trong sọ, dị vật trong não thất; chấn thương hàm mặt: vết thương hàm mặt phức tạp, gãy xương hàm dưới, chấn thương nhãn cầu hai bên; chấn thương ngực: nhiều vết thương phần mềm thành ngực, tràn máu, tràn khí màng phổi hai bên; chấn thương chỉnh hình: dập nát cẳng tay trái, đa vết thương phần mềm tay phải. Hội chẩn với tua trực cấp cứu Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức còn có sự tham gia của bác sĩ Bệnh viện Mắt Trung ương.
Hiện bệnh nhi được theo dõi, hồi sức tích cực tại Khoa Hồi sức tích cực I, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức sau ca phẫu thuật phức tạp với sự tham gia của nhiều ê kíp: Khoa Phẫu thuật ngoại Tim mạch - Lồng ngực, Khoa Phẫu thuật Hàm mặt - Tạo hình - Thẩm mỹ, Khoa Phẫu thuật Chi trên và Y học thể thao.
 |
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhi sau phẫu thuật - Ảnh: BVCC |
Thực tế ghi nhận, các ca cháy nổ laptop, nạn nhân thường bị ảnh hưởng nặng nề. Vào năm 2020, vụ cháy nổ laptop tại Hà Tĩnh cũng khiến cho 3 em học sinh lớp 9 ở bị thương. 1 em bị bỏng mắt, 1 em bị dập nát bàn tay trái, 1 em bị bỏng ở vùng mặt.
Các chuyên gia khuyến cáo, có ba nguyên nhân chính khiến laptop dễ gây nổ hoặc cháy: pin tích hợp quá nóng, linh kiện tích tụ bụi không thể thoát nhiệt, các điểm đánh lửa từ dây, đầu phích cắm điện. Trong đó, đa số vụ cháy nổ là do pin.
Mặc dù nhiều dòng laptop hiện nay đã có cơ chế bảo vệ thông minh nhưng thực tế vẫn có nhiều trường hợp cháy nổ pin laptop xảy ra. Trong thời đại mà mọi người thường xuyên làm việc với máy tính xách tay, cháy nổ pin là một tình trạng đáng cảnh báo.
Cơ chế cháy nổ của pin laptop
Các nhà sản xuất hiện nay đều đã chuyển sang sử dụng pin Lithium-ion trên hầu hết các mẫu laptop của mình vì mật độ lưu trữ năng lượng lớn và tính an toàn cao. Nếu được sử dụng đúng cách theo đúng khuyến cáo của nhà sản xuất, tỷ lệ lỗi pin Lithium-ion được ước tính vào khoảng 1 trên 40 triệu.
Tuy nhiên trong thực tế do thói quen sử dụng của người dùng đã làm gia tăng đáng kể xác suất lỗi này, gây nên các sự cố cháy nổ pin Lithium-ion. Cơ chế chung của hiện tượng cháy nổ là khi pin Lithium ion nóng lên trên 150 độ C, áp suất sinh ra sẽ phá hỏng các cell pin và gây nổ. Sau đó các phản ứng hóa học bên trong pin sẽ tạo ra ngọn lửa gây cháy.
 |
Người dùng cần phải sử dụng laptop đúng cách để đề phòng cháy nổ laptop. |
Các thói quen sử dụng của người dùng là nguyên nhân phổ biến gây cháy nổ pin laptop có thể kể đến như:
Vừa sạc vừa sử dụng khi máy nóng:Theo khuyến cáo từ nhà sản xuất, người dùng có thể vừa sạc pin vừa sử dụng với điều kiện không khiến laptop quá nóng. Việc sử dụng laptop ở môi trường nhiệt độ cao như gần bếp gas, lò lửa,... là những nguyên nhân gây nóng pin laptop.
Bên cạnh đó, việc sạc pin không đúng cách khiến dung lượng pin giảm theo thời gian, ảnh hưởng đến mạch điều khiển, từ đó gián tiếp gây ra hiện tượng quá nóng trên pin laptop.
Chặn khe thoát nhiệt của laptop: Thói quen để laptop để trên nệm, chăn của nhiều người dùng khiến các khe thoát nhiệt bị bịt kín. Việc để laptop đang cắm sạc trên nệm, chăn trong thời gian dài còn có thể trực tiếp gây ra cháy nổ.
Bên cạnh đó, laptop lâu ngày không được vệ sinh sẽ tích tụ nhiều bụi bẩn khiến việc thoát nhiệt trở nên khó khăn hơn gây nóng pin khi sạc hoặc làm việc cường độ cao. Vì vậy, các nhà sản xuất khuyến cáo người dùng vệ sinh laptop định kỳ 3-6 tháng/lần và thường xuyên thổi bụi cho các bộ phận bên ngoài.
Sử dụng pin không chính hãng: Pin laptop chính hãng được nhà sản xuất đồng bộ giữa mạch với cell pin do đó hạn chế tối đa các hiện tượng chập mạch, gây cháy nổ. Trong khi đó, các loại pin không chính hãng có chất lượng cell và mạch điều khiển kém hơn nhiều nên rất dễ gây cháy nổ. Tuy nhiên, nhiều người dùng vẫn chọn thay pin không chính hãng để tiết kiệm chi phí hoặc bị các đơn vị lừa bán hàng giả để chuộc lợi.
Sử dụng bộ sạc kém chất lượng: Bên cạnh pin, củ sạc không chính hãng cũng là một nguyên nhân phổ biến gây cháy nổ pin laptop. Các bộ sạc này thường cung cấp dòng điện không ổn định và không có các mạch bảo vệ khiến pin bị ảnh hưởng nhiều. Sau một thời gian sử dụng, bản thân bộ sạc kém chất lượng có thể bị cháy nổ hoặc khiến pin laptop bị hỏng và gây ra cháy nổ.Thậm chí, ngay cả với sạc và pin chính hãng thì sau một thời gian dài sử dụng, điểm tiếp xúc cũng sẽ bị ảnh hưởng, có thể gây ra hiện tượng đánh tia lửa điện. Vì vậy, người dùng không nên sử dụng củ sạc khi dây dẫn không còn nguyên vẹn hoặc đầu cắm có dấu hiệu bị chập chờn.
Những lưu ý để phòng tránh cháy nổ pin laptop
Cháy nổ laptop không chỉ gây hư hỏng thiết bị mà có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dùng. Vì vậy, bạn cần lưu ý một số điều sau để tránh hiện tượng pin laptop cháy nổ, như: Không sạc pin khi đặt laptop trên các bề mặt mềm, cản trở tản nhiệt như nệm, gối…; Không quấn dây sạc quá chặt khiến dây bị đứt, gãy, chập mạch bên trong; Sử dụng pin và sạc chính hãng; Thường xuyên vệ sinh, bảo dưỡng laptop;Không để máy quá nóng, hoặc gần môi trường nhiệt độ cao như bếp gas, lò sưởi, dưới ánh mặt trời,..;
Với tất cả các thiết bị, bạn đều nên rút sạc sau khi đã sạc xong. Điều này sẽ giúp cho bộ sạc được làm nguội dần dần, không gây ra tình trạng quá nóng sau khi sạc thời gian dài.
Với những chiếc máy đời cũ, bạn nên chú ý đến việc kiểm tra pin thường xuyên. Pin bị phồng, nóng bất thường, pin sạc lâu không vào... đều cần được kiểm tra kĩ lưỡng và thay thế ngay. Khi pin báo còn 5-10%, bạn cũng nên cắm sạc ngay, không nên để thiết bị sập nguồn vì hết pin.
Ngoài ra, bạn cũng nên chú ý đến phần dây, đầu sạc. Người dùng không nên sử dụng sạc khi dây dẫn không còn nguyên vẹn hoặc đầu cắm có dấu hiệu bị chập chờn.
Việc mua mãy tính cũ từ các cửa hàng kém uy tín cũng tiềm tàng nguy cơ mất an toàn cho người sử dụng. Vì vậy, bạn cân nhắc kĩ nếu là người không thạo về máy móc.
Với trẻ em khi dùng máy tính phải có sự giám sát của người lớn và cần hướng dẫn cho trẻ cách sử dụng m an toàn.
Khi phát hiện laptop nóng một cách bất thường, bạn hãy tắt máy, đợi laptop nguội bớt trước khi sử dụng lại. Nếu lỗi này lặp lại nhiều lần, hay laptop bị rơi vỡ, có dấu hiệu lạ hoặc hư/chai pin, bạn nên mang laptop đến các đơn vị sửa chữa laptop uy tín để được kiểm tra và khắc phục kịp thời.
