Bão Yagi vừa càn quét Philippines, Trung Quốc, Việt Nam, gây thiệt lại lớn về người và của. Hiện bão Milton đang càn quét nước Mỹ, trở thành siêu bão mạnh nhất hành tinh trong năm 2024. Trung tâm Bão quốc gia Mỹ gọi bão Milton là cơn bão “cực kỳ nguy hiểm” và kêu gọi mọi người chú ý đến lệnh sơ tán... PV báo Tri thức và Cuộc sống đã có cuộc trao đổi nhanh với Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia Mai Văn Khiêm.
 |
| Ông Mai Văn Khiêm – Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia. |
- Thưa ông, vì sao năm nay có nhiều bão "dữ", với sức tàn phá lớn và nguy hiểm như vậy?
Nguyên nhân khiến năm 2024 có nhiều bão mạnh như: Geami, Yagi, Krathon hay Helence, Milton…có thể do tác động bởi một số yếu tố khí hậu và môi trường sau đây:
Hiện tượng ENSO: Năm 2024 là năm chuyển pha El Niño sang Lania, quá trình chuyển pha quan sát được xếp vào chuyển pha nhanh nên đốt nóng và mất cân bằng nhiệt ẩm đại dương đang diễn ra mạnh mẽ góp phần làm tăng nguồn cung cấp năng lượng cho sự hình thành và phát triển của các cơn bão nhiệt đới.
Biến đổi khí hậu: Sự nóng lên toàn cầu do biến đổi khí hậu làm tăng nhiệt độ của cả đại dương và khí quyển. Khi nước biển ấm lên, nó cung cấp nhiều hơi nước và năng lượng hơn cho các hệ thống thời tiết, dẫn đến việc hình thành nhiều bão mạnh hơn và cường độ của các cơn bão này cũng tăng lên.
Chúng ta đã chứng kiến sự bất thường về nhiệt độ trung bình toàn cầu từ đầu năm đến nay (tháng 1 đến tháng 8 năm 2024) cao hơn 0,70°C so với mức trung bình giai đoạn 1991-2020, nhiều khả năng năm 2024 sẽ là năm ấm nhất năm được ghi nhận và khi nhiệt độ tăng lên thì các cơn bão mạnh cũng gia tăng; điều này đã được đề cập tới trong Báo cáo đánh giá biến đổi khí hậu lần thứ 6 (Sixth Assessment Report AR6) của Ban Liên Chính phủ về BĐKH (IPCC): Trong tương lai, số lượng các cơn bão mạnh tăng, chẳng hạn như loại bão ở ngưỡng CAT 4-5 (tốc độ gió lớn hơn 200 km/h) tức là những cơn bão có cường độ mạnh trên cấp 17 sẽ gia tăng.
 |
| Hình ảnh người dân sơ tán để tránh siêu bão Milton. Hàng nghìn người đổ đi sơ tán làm tắc nghẽn đường cao tốc, người dân vật lộn với tình trạng thiếu nhiên liệu và Thị trưởng Tampa đã cảnh báo rằng "bạn sẽ chết" nếu họ ở lại. Ảnh: BirdingPeepWx |
Một số nghiên cứu công bố mới đây tại Mỹ cho thấy, hiện tượng nóng lên toàn cầu là nguyên nhân khiến các cơn bão nhiệt đới xảy ra với cường độ mạnh hơn và tần suất nhiều hơn. Theo nghiên cứu này, nhiệt độ bề mặt đại dương ấm lên khiến lượng hơi nước trong khí quyển gia tăng, khiến các cơn bão mạnh lên về cường độ.
Như chúng ta đã biết, mức tăng nhiệt độ toàn cầu 1 độ C hiện nay đã khiến sức tàn phá của bão tăng trung bình khoảng 40%. Trong khi đó, hiện tượng "tăng nhanh cường độ", cũng đang trở nên phổ biến hơn.
Một số nghiên cứu gần đây cũng nhắc đến khả năng biến đổi khí hậu cũng làm giảm độ đứt gió thẳng đứng- những thay đổi về tốc độ và hướng gió theo độ cao - dọc bờ biển Đại Tây Dương của Bắc Mỹ và bờ biển Thái Bình Dương của châu Á. Độ đứt gió thẳng đứng mạnh có thể ngăn cản cơn bão phát triển mạnh và giảm sức tàn phá của bão, tuy nhiên do biến đổi khí hậu đã làm giảm yếu tố này. Nguyên nhân đến từ sự thay đổi trong các hoàn lưu, và sự phân bổ lại khí áp có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành bão và duy trì cường độ của chúng trong thời gian dài hơn. Ngoài ra, sự chênh lệch nhiệt độ bề mặt đất với bề mặt nước cũng khiến độ ẩm tăng cao dọc khu vực bờ biển, dẫn đến áp suất và lưu thông gió đẩy độ ẩm vào tầng bình lưu giữa, tạo điều kiện để bão phát triển.
- Dự báo về thiên tai, bão lũ từ nay đến cuối năm như thế nào, thưa ông?
Nhận định từ tháng 10-12/2024, hoạt động của bão/ATNĐ trên khu vực Biển Đông có khả năng xuất hiện ở mức xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN: 4,5 cơn); trong đó số cơn đổ bộ vào đất liền có thể cao hơn so với TBNN (TBNN: 1,9 cơn) và tập trung nhiều ở khu vực Trung Bộ và các tỉnh phía Nam. Đề phòng khả năng bão/ATNĐ hình thành ngay trên khu vực Biển Đông và không loại trừ xảy ra những cơn bão mạnh.
Lưu vực sông Trung Bộ, Tây Nguyên lũ sông xuất hiện tương đương TBNN. Đỉnh lũ năm 2024 ở hạ lưu sông Mã (Thanh Hóa), sông Cả (Nghệ An, Hà Tĩnh) ở mức BĐ1-BĐ2 và trên BĐ2; hạ lưu các sông chính từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa. Khu vực Tây Nguyên ở mức BĐ2-BĐ3 và trên BĐ3, các sông chính ở Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận dao động mức trên BĐ2. Các đợt lũ lớn khả năng tập trung trong nủa cuối tháng 10 và tháng 11/2024 và khả năng xuất hiện lũ muộn vào cuối năm trùng vào thời kỳ tích nước của các quy trình vận hành liên hồ chưa các sông Trung Bộ, Tây Nguyên. Mùa lũ 2024 trên sông Mê Kông xuất hiện tương đương TBNN. Đỉnh lũ năm 2024 ở đầu nguồn sông Cửu Long dao động ở trên mức BĐ1; đỉnh lũ tại các trạm hạ lưu sông Cửu Long ở mức BĐ2-BĐ3 và trên BĐ3.
Xin cảm ơn ông!
>>> Mời độc giả xem thêm video Hình ảnh vệ tinh tua nhanh đường đi của bão Francine:
