 |
Núi Ruang phun dung nham và tro vào ngày 17 /4, nhìn từ Sitaro, Bắc Sulawesi. Nó cũng gây ra sét trong đám mây tro - một hiện tượng phổ biến trong các vụ phun trào núi lửa mạnh. (ảnh CNN) |
Theo ước tính của vệ tinh, các vụ phun trào của núi lửa Ruang ở Indonesia đã tạo ra một đám tro khổng lồ và đưa một số khí núi lửa cao hơn 65.000 feet vào không khí, cao hơn khoảng 25.000 feet so với mức mà một chiếc máy bay thương mại thường bay.
Những tác động tiềm ẩn của phun trào núi lửa đối với thời tiết và khí hậu đang bắt đầu được chú ý. Các cuộc sơ tán vẫn tiếp tục vì nguy hiểm vẫn còn tồn tại.
Theo Greg Huey, Hiệu trưởng Trường Khoa học Trái đất và Khí quyển của Georgia Tech, núi lửa có thể có tác động ngắn hạn đến khí hậu - bao gồm cả việc làm mát nhiệt độ toàn cầu - do các loại khí mà chúng bơm cao vào bầu khí quyển phía trên. Tuy nhiên, ảnh hưởng của núi Ruang đối với khí hậu có thể sẽ ở mức tối thiểu.
Huey nói với CNN rằng, điều kiện thời tiết hàng ngày gần núi Ruang như nhiệt độ, mây và mưa có lẽ sẽ không bị ảnh hưởng bởi núi lửa lâu.
 |
Hàng ngàn người dân sơ tán khi núi lửa Ruang phun trào nhiều đợt |
Cơ quan Núi lửa Indonesia cho biết, núi Ruang - một ngọn núi lửa dạng tầng cao 2.400 foot (725 mét) trên đảo Ruang thuộc tỉnh Bắc Sulawesi đã phun trào ít nhất bảy lần kể từ tối 16/4. Theo các nhà nghiên cứu núi lửa, các núi lửa dạng tầng có thể tạo ra các vụ phun trào bùng nổ vì hình dạng hình nón của chúng cho phép khí tích tụ.
Theo NASA, tro núi lửa thường là hỗn hợp của các chất rắn bị nghiền nát - bao gồm đá, khoáng chất và thủy tinh - và các loại khí như hơi nước, carbon dioxide và sulfur dioxide. Chất rắn bị nghiền nát tạo ra rất nhiều tĩnh điện trong các đám tro khi chúng va vào nhau, dẫn đến hiện tượng phát sáng mạnh.
Huey nói với CNN: “Bản thân tro tồn tại trong thời gian ngắn trong bầu khí quyển vì nó nặng, lớn và có xu hướng lắng xuống nhanh chóng”. Đó là loại khí có khả năng đạt tới mức cao hơn nhiều trong khí quyển.
Lớp tro dày đặc gần bề mặt tạo ra chất lượng không khí nguy hiểm và gây ra hiệu ứng làm mát tạm thời vì nó cản trở ánh nắng ấm lên. Khi hoạt động phun trào dừng lại, tro bắt đầu lắng xuống.
Nhưng tro rơi xuống mặt đất có thể dễ dàng bị gió thổi bay trở lại không khí. Những giọt nước thường bám vào tro bụi trong không khí và tạo thành những đám mây bão có thể trút mưa hoặc tạo ra thêm tia sét.
Một số khí từ vụ phun trào của núi Ruang bay lên cao đến mức chúng xâm nhập vào tầng bình lưu, tầng thứ hai của bầu khí quyển Trái đất. Nó nằm ngay phía trên tầng đối lưu, nơi diễn ra mọi sự sống và thời tiết.
 |
Các sĩ quan cảnh sát quét vật chất núi lửa tích tụ trên mặt đất sau khi núi lửa Mount Ruang phun trào ở Bắc Sulawesi, Indonesia, vào ngày 19/4 (ảnh AFP) |
Huey cho hay, tầng bình lưu là một nơi rất khô và thường chỉ những loại khí có thời gian tồn tại lâu dài - kéo dài hàng thập kỷ - mới lọc được vào tầng bình lưu. Một vụ phun trào núi lửa về cơ bản là cách tự nhiên duy nhất để các loại khí như sulfur dioxide và hơi nước tồn tại trong thời gian ngắn - dưới một vài năm - đi vào tầng bình lưu.
Theo UCAR (Đại học nghiên cứu khí quyển), khi ở trong tầng bình lưu, sulfur dioxide và hơi nước kết hợp với nhau tạo thành các sol khí axit sulfuric tạo ra một lớp giọt sương mù. Những giọt này lan xa khỏi điểm xâm nhập và tồn tại trong tầng bình lưu tới ba năm, phản chiếu ánh sáng mặt trời trở lại không gian và khiến nhiệt độ toàn cầu hạ nhiệt.
Nhưng hiệu ứng làm mát sẽ kéo dài hơn nếu có nhiều khí đi vào tầng bình lưu hơn.
Năm 1991, núi Pinatubo ở Philippines phun trào và tạo ra đám mây sulfur dioxide lớn nhất từng đo được. Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, vụ phun trào này đã xả hơn 17 triệu tấn khí vào khí quyển, khiến nhiệt độ toàn cầu giảm khoảng 0,5 độ C (0,9 độ F) kéo dài khoảng một năm.
Để so sánh, các thiết bị vệ tinh ước tính cho đến nay, núi Ruang đã thải ra khoảng 300.000 tấn sulfur dioxide , mặc dù không rõ có bao nhiêu trong số đó đã đi vào tầng bình lưu. Theo Huey, mặc dù số tiền đó khá lớn, nhưng nó không phù hợp với trường hợp cực đoan nhất.
Vụ phun trào lớn như núi Pinatubo vào năm 1991 chắc chắn có thể làm mát hành tinh trong vài năm, mặc dù nó sẽ không thể xóa bỏ những tai ương về khí hậu hiện tại của Trái đất do ô nhiễm khiến hành tinh nóng lên và nó sẽ phải trả giá bằng những thiệt hại to lớn. đến tính mạng và tài sản.
