Nổ lực đẩy lùi tin tức sai lệch
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng rất ít người thực sự gặp phải thông tin sai lệch trong cuộc sống hàng ngày của họ. Chưa hết, những lo ngại về tác hại của "fake news" có thể đã tăng lên trong những năm gần đây.
Các sự kiện nổi tiếng như Cuộc bạo loạn ở Điện Capitol, sự do dự về vắc-xin trong đại dịch COVID-19 và cuộc chiến ở Ukraine đã làm tăng thêm những lo ngại này. Đồng thời, các sáng kiến kiểm tra thực tế đang gia tăng.
 |
Tin tức sai lệch và vấn nạn tin giả (fake news) gây ra vô vàn những tác hại. |
Những nền tảng tin tức lớn như BBC và CNN đã kết hợp việc kiểm tra tính xác thực vào các dịch vụ thường xuyên của họ, trong khi các chiến dịch nâng cao kiến thức truyền thông đã phát triển mạnh mẽ, với các chương trình được thiết kế để giáo dục công chúng cách hiểu điều gì là đúng và sai.
Một nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Zurich, California và Warsaw hiện cho thấy những nỗ lực này đã làm nảy sinh một nghịch lý ngoài ý muốn: chính những công cụ được sử dụng để chống lại thông tin sai lệch đang gây ra sự ngờ vực đối với tất cả các tin tức, kể cả từ những nguồn đáng tin cậy.
Các biện pháp can thiệp thúc đẩy cảm giác nghi ngờ rộng hơn
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành ba thí nghiệm khảo sát trực tuyến với 6.127 người tham gia ở Mỹ, Ba Lan và Hồng Kông để kiểm tra tính hiệu quả của ba chiến lược khắc phục hiện đang được sử dụng để chống lại thông tin sai lệch - kiểm tra thực tế, sáng kiến hiểu biết về truyền thông và báo cáo tin tức chuyên dụng - và so sánh chúng với ba chiến lược thay thế.
 |
Đáng tin cậy hay không? Các công cụ vạch trần thông tin sai lệch có thể tạo ra những nghi ngờ chung về thông tin, dù đó là nguồn chuẩn mực. |
Ý tưởng của các chiến lược được thiết kế lại là nhằm thúc đẩy sự tương tác quan trọng nhưng không quá hoài nghi với thông tin. Ví dụ, thay vì tập trung vào việc tin tức là đúng hay sai, một trong những chiến lược được thiết kế lại nhấn mạnh vào việc hiểu rõ những thành kiến chính trị trong việc đưa tin.
Nghiên cứu tiết lộ rằng các công cụ truyền thống cũng như các chiến lược thay thế được sử dụng để vạch trần những huyền thoại đã thúc đẩy cảm giác nghi ngờ rộng rãi hơn trong công chúng, thậm chí đối với thông tin hợp pháp.
Các chiến lược được thiết kế lại không vượt trội hơn đáng kể so với các chiến thuật truyền thống trong việc cải thiện khả năng của công chúng trong việc phân biệt sự thật với hư cấu, mặc dù họ làm điều đó tốt hơn một chút.
Cân nhắc lợi ích và tác hại tiềm tàng
Tác giả chính Emma Hoes cho biết: “Diễn ngôn của công chúng về tin giả không chỉ làm tăng sự hoài nghi đối với thông tin sai lệch mà còn làm xói mòn niềm tin vào các nguồn tin tức đáng tin cậy, vốn đóng vai trò quan trọng trong việc vận hành các nền dân chủ”.
Nhà khoa học chính trị tại Đại học Zurich này cho biết thêm, lợi ích tiềm tàng từ việc giảm bớt nhận thức sai lầm phải được cân nhắc cẩn thận trước những tác động rộng lớn hơn của chủ nghĩa hoài nghi ngày càng tăng.
Cô nói: “Điều này đặc biệt xảy ra ở nhiều nền dân chủ phương Tây, nơi những tin tức đáng tin cậy, dựa trên thực tế may mắn thay vẫn phổ biến hơn nhiều so với thông tin sai lệch”.
Do đó, Emma Hoes và các nhà nghiên cứu đồng nghiệp của cô kêu gọi xem xét lại sâu hơn các phương pháp tiếp cận hiện tại đối với thông tin sai lệch và nhu cầu phát triển các chiến lược đa sắc thái. “Con đường phía trước là giáo dục công chúng về cách nhận thức sự thật bằng con mắt phê phán, nhưng không khiến họ bác bỏ hoàn toàn những thông tin và nguồn đáng tin cậy.”
